Thực trạng thực phẩm bẩn tại Việt Nam
An toàn thực phẩm luôn là vấn đề nhức nhối tại Việt Nam khi các vụ vi phạm vẫn xảy ra phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng. Theo số liệu thống kê năm 2024, các cơ quan chức năng đã tiến hành kiểm tra hơn 354.820 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm và phát hiện 22.073 cơ sở vi phạm, chiếm khoảng 6,22% tổng số cơ sở được kiểm tra. Đặc biệt, số cơ sở bị phạt tiền đã tăng gần ba lần so với năm 2023, với tổng số tiền xử phạt lên đến 33,5 tỷ đồng. Điều này phản ánh mức độ vi phạm an toàn thực phẩm ngày càng gia tăng, đặt ra thách thức lớn trong công tác quản lý và kiểm soát chất lượng thực phẩm.
Không chỉ dừng lại ở vi phạm quy định sản xuất, tình trạng thực phẩm bẩn còn gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng. Trong năm 2024, cả nước ghi nhận 131 vụ ngộ độc thực phẩm, khiến 4.726 người mắc và 21 trường hợp tử vong. So với năm 2023, số vụ ngộ độc đã tăng thêm 7 vụ và số người mắc tăng 2.677 người. Đặc biệt, có 29 vụ ngộ độc thực phẩm lớn với số lượng trên 30 người mắc/vụ, làm 4.049 người bị ảnh hưởng và 2 người tử vong. Những con số này cho thấy mức độ nguy hiểm của thực phẩm bẩn và sự cấp thiết trong việc nâng cao các biện pháp kiểm soát an toàn thực phẩm trên toàn quốc.
Nguyên nhân dẫn đến thực trạng thực phẩm bẩn
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thực phẩm bẩn là việc sử dụng hóa chất và thuốc bảo vệ thực vật không đúng quy định trong sản xuất nông nghiệp. Nhiều nông dân lạm dụng thuốc trừ sâu, chất bảo quản, thuốc kích thích tăng trưởng nhằm tăng năng suất mà không tuân thủ các quy trình an toàn, dẫn đến dư lượng độc hại tồn dư trong thực phẩm.
Bên cạnh đó, các cơ sở chế biến và kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ thường không đảm bảo điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm. Do thiếu hiểu biết hoặc chạy theo lợi nhuận, nhiều cơ sở không tuân thủ các tiêu chuẩn bảo quản thực phẩm, dẫn đến tình trạng thực phẩm ôi thiu, nhiễm khuẩn. Hơn nữa, thực trạng hàng giả, hàng nhái, thực phẩm kém chất lượng xuất hiện tràn lan trên thị trường do công tác kiểm soát còn lỏng lẻo. Nhiều loại thực phẩm bị tẩm hóa chất độc hại để tạo màu, bảo quản lâu hơn mà không có sự kiểm định chặt chẽ.
Một nguyên nhân khác không thể bỏ qua là ý thức của người tiêu dùng còn thấp. Nhiều người vẫn lựa chọn thực phẩm giá rẻ mà không quan tâm đến nguồn gốc, chất lượng, vô tình tiếp tay cho thực phẩm bẩn lưu hành rộng rãi trên thị trường.
Hậu quả của thực phẩm bẩn
Việc tiêu thụ thực phẩm không an toàn có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe con người. Trước mắt, thực phẩm bẩn là nguyên nhân trực tiếp gây ra các vụ ngộ độc thực phẩm, với các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa và thậm chí là tử vong. Tuy nhiên, nguy hại lớn hơn là các bệnh mãn tính do tích tụ hóa chất độc hại từ thực phẩm trong thời gian dài, bao gồm ung thư, suy gan, suy thận và rối loạn nội tiết.
Ngoài tác động sức khỏe, thực phẩm bẩn còn ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế. Chi phí y tế cho việc điều trị các bệnh liên quan đến thực phẩm tăng cao, tạo gánh nặng cho hệ thống y tế và cá nhân người bệnh. Đồng thời, việc mất niềm tin vào thị trường thực phẩm nội địa cũng làm giảm sức cạnh tranh của ngành sản xuất thực phẩm Việt Nam, khiến người tiêu dùng có xu hướng tìm đến các sản phẩm nhập khẩu thay vì sử dụng thực phẩm trong nước.
Giải pháp khắc phục thực trạng thực phẩm bẩn
Trước tình trạng thực phẩm bẩn ngày càng nghiêm trọng, cần có những giải pháp đồng bộ từ cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người tiêu dùng để đảm bảo an toàn thực phẩm.
Một trong những biện pháp quan trọng nhất là tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm an toàn thực phẩm. Năm 2024, lực lượng chức năng đã khởi tố 62 vụ vi phạm an toàn thực phẩm với 97 bị can, tăng gần 88% so với năm trước. Điều này cho thấy sự quyết liệt của cơ quan quản lý trong việc xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Cần tiếp tục duy trì và đẩy mạnh các biện pháp kiểm soát từ khâu sản xuất đến lưu thông sản phẩm trên thị trường để ngăn chặn thực phẩm bẩn.
Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng cũng đóng vai trò quan trọng. Các chương trình tuyên truyền về an toàn thực phẩm cần được triển khai rộng rãi để giúp người dân hiểu rõ hơn về nguy cơ từ thực phẩm bẩn và có sự lựa chọn đúng đắn khi mua sắm để chọn nhà cung cấp thực phẩm uy tín và đảm bảo VSATTP. Các nhà sản xuất thực phẩm cũng cần được đào tạo, hướng dẫn tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm để đảm bảo chất lượng đầu vào.
Kết luận
Thực trạng thực phẩm bẩn tại Việt Nam là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng và nền kinh tế. Để cải thiện tình hình, cần có sự chung tay của cơ quan quản lý, nhà sản xuất và người tiêu dùng trong việc giám sát, lựa chọn thực phẩm an toàn và áp dụng công nghệ hiện đại để giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm thực phẩm.
